અહેવાલઃ સંજય પરતે
તેઓ ભયભીત છે, અવ્યવસ્થામાં છે. આંકડાઓ તેમની તરફેણમાં હોવા છતાં આ વખતે જમીની વાસ્તવિકતા કંઈક બીજું જ કહી રહી છે. તેઓ પણ આ વાસ્તવિકતાને ઓળખી રહ્યા છે. તેથી જ તેઓ વધુ ભયભીત અને પરેશાન છે. મોદીના નિવેદનો પર ન્યાયનો હથોડો ભારે પડી રહ્યો છે.
બસ્તર લોકસભામાં 8 વિધાનસભા સીટો છે. તાજેતરમાં યોજાયેલી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં, ત્રણ બેઠકો – બસ્તર, બીજાપુર અને કોન્ટા – કોંગ્રેસે જીતી હતી, જ્યારે ચાર બેઠકો – કોંડાગાંવ, નારાયણપુર, જગદલપુર અને ચિત્રકોટ – ભાજપે જીતી હતી. આ 8 બેઠકો પર કોંગ્રેસને મળીને 4,01,538 અને ભાજપને 4,81,151 વોટ મળ્યા હતા. આમ ભાજપ 79,613 મતો અને 7.91% મતોથી આગળ હતું.
2019ની છેલ્લી લોકસભા ચૂંટણીના પરિણામોની સરખામણીમાં વિધાનસભા ચૂંટણીના આ પરિણામો ભાજપ માટે આશ્વાસનજનક છે. ત્યારબાદ લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપને માત્ર 3,63,545 વોટ મળ્યા અને કોંગ્રેસને 4,02,527 વોટ મળ્યા. આમ, કોંગ્રેસના દીપક બૈજે ભાજપના બૈદુરામ કશ્યપને 38,982 મતો અને 4.27%ના માર્જિનથી હરાવ્યા. કોંગ્રેસે ગત વખતે છત્તીસગઢમાં જે બે બેઠકો જીતી હતી તેમાંથી બસ્તર એક હતી.
આમ, બસ્તર લોકસભામાં પાંચ વર્ષ પહેલા કોંગ્રેસ 4.27% મતોથી પાછળ રહેલ ભાજપ આજે 7.91% મતોથી આગળ છે. ચોક્કસપણે આ આંકડા પ્રભાવશાળી છે અને ભાજપની તરફેણમાં છે. આમ છતાં ભાજપના ચહેરા પર ચિંતાની રેખાઓ છે અને તેઓ સંપૂર્ણ રીતે આશ્વસ્ત નથી. શા માટે? આનું એક કારણ મતદારોનું અસામાન્ય વર્તન છે, જેમણે ડિસેમ્બર 2018ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં પ્રચંડ જીત અપાવવાના ચાર મહિના પછી એપ્રિલ 2019માં યોજાયેલી લોકસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસને હરાવવામાં કોઈ ખચકાટ અનુભવ્યો ન હતો. આ વખતે પણ મતદારોએ એ રીતે ‘રમવું’ નહીં! બીજું કારણ 2013-18 દરમિયાન કેન્દ્રમાં સતત 10 વર્ષ સુધી અને કેન્દ્ર અને રાજ્ય સ્તરે સત્તામાં રહેવાથી ઉદ્ભવેલું સત્તાનું પરિબળ છે, જેણે તેને છેલ્લી વખત સત્તામાંથી 10% કરતા ઓછા મત મેળવવામાં મદદ કરી હતી. રાજ્ય રૂ.ના માર્જિનથી બહાર હતું. ત્રીજું કારણ ખુદ ભાજપની નીતિઓ છે, જેના કારણે રાજ્યના લોકો અને ખાસ કરીને બસ્તરના આદિવાસી અને ગરીબ લોકો પરેશાન છે.
આ અભદ્રતાએ ભાજપને મોદીની કથિત ગેરંટી હોવા છતાં ઉમેદવાર બદલવાની ફરજ પાડી છે. આ વખતે તેણે ભૂતપૂર્વ સરપંચ મહેશ કશ્યપને ટિકિટ આપી છે, જેમની રાજકીય પૃષ્ઠભૂમિ એવી છે કે તે આરએસએસના સહયોગી બજરંગ દળ અને વિશ્વ હિંદુ પરિષદ સાથે સંકળાયેલા છે અને ધર્માંતરણ વિરોધી ચળવળનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા છે અને ખ્રિસ્તી આદિવાસીઓ પર હુમલો કરી રહ્યા છે. આ ચહેરાને સામે રાખીને સંઘ-ભાજપે હિન્દુત્વ કાર્ડ રમવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. કોંગ્રેસે પણ પોતાનો ઉમેદવાર બદલી નાખ્યો છે અને સતત 6 વખત ધારાસભ્ય તરીકે ચૂંટાયેલા અને ભૂપેશ કેબિનેટના આબકારી મંત્રી કાવસી લખમાને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે. કોંગ્રેસના ઉમેદવારનું વ્યક્તિત્વ ચોક્કસપણે ભાજપને ઢાંકી રહ્યું છે.
8મી એપ્રિલે બસ્તરમાં મોદીની સભાનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. તેમની પાસે રામ મંદિર, ધર્મ પરિવર્તન અને નિષ્ફળ કેન્દ્રીય યોજનાઓની વાત સિવાય કોઈ મુદ્દો નહોતો. મોદી ગેરંટીનું વચન પણ હતું, પરંતુ બેરોજગારો માટે રોજગારની ગેરંટી, ખેડૂતો માટે MSP અને દેવા મુક્તિ, આદિવાસીઓ માટે રાજ્ય પ્રાયોજિત જુલમમાંથી મુક્તિ અને વન અધિકારો, PESA અને MNREGA કાયદાનો અમલ સંપૂર્ણપણે ગાયબ હતો. તેઓ અગાઉની કોંગ્રેસ સરકારના ભ્રષ્ટાચાર વિશે અવાજ ઉઠાવતા હતા, પરંતુ તેમના દ્વારા આચરવામાં આવેલા વિશ્વના સૌથી મોટા ચૂંટણી બોન્ડ કૌભાંડ અંગે તેઓ મૌન હતા. તેમના ભાષણો એ સંકેત આપતા હતા કે એક માણસ અને એક પક્ષનું શાસન લાદવાની ખાતરી હતી. તે જ સમયે, 13 એપ્રિલે યોજાયેલી તેમની સભામાં રાહુલ ગાંધીનું સમગ્ર ભાષણ મુદ્દાઓ પર કેન્દ્રિત હતું. આદિવાસીઓ, બેરોજગાર યુવાનો અને ગરીબીની સમસ્યાઓ તેમના ભાષણના કેન્દ્રમાં હતી અને તેમણે ભાજપની સાંપ્રદાયિક નીતિઓને નિશાન બનાવી હતી.
રાયપુરના વરિષ્ઠ પત્રકાર રાજકુમાર સોનીનું કહેવું છે કે બસ્તરના આદિવાસીઓને કલમ 370 હટાવવા અથવા રામ મંદિરના નિર્માણ સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી. ભાજપે આ મુદ્દાઓને સામે રાખીને જીતના સપના ન જોવું જોઈએ. પરંતુ પત્રકાર પૂર્ણચંદ્ર રથ કહે છે કે બસ્તર લોકસભા મતવિસ્તારના શહેરી ભાગમાં (જે પ્રમાણમાં ખૂબ નાનો છે) કોંગ્રેસ કરતાં ભાજપનો પ્રભાવ વધુ છે.
જગદલપુરના યુવા કોંગ્રેસ કાર્યકર ભુજિત દોષી કહે છે કે મોદીની પાર્ટીની સરખામણીમાં રાહુલની પાર્ટીનું કદ બતાવે છે કે બસ્તરમાં પવન કઈ રીતે ફૂંકાઈ રહ્યો છે. મહિલાઓને તેમના ઉત્થાન માટે દર વર્ષે 1 લાખ રૂપિયા આપવાના વચનની સાથે, આજે ખેડૂતોને દેવામાંથી મુક્તિ આપવાનું, તેમને MSPની કાયદેસર ગેરંટી આપવાનું અને યુવાનોની ખાલી જગ્યાઓ ભરવાનું રાહુલ ગાંધીનું વચન મોદીની કોઈપણ ગેરંટી કરતાં વધુ છે ભારે બનો.
દર્ભાના આદિવાસી યુવક સંતોષ યાદવે જણાવ્યું હતું કે રાજ્યમાં ભાજપની સરકાર આવ્યા બાદ નક્સલવાદીઓને ડામવાના નામે આદિવાસીઓ પર અત્યાચાર વધ્યો છે અને ભાજપ સરકાર સલવા જુડુમને ફરીથી નવા સ્વરૂપમાં લાવવા માંગે છે. . લોહાંડીગુડાના આદિવાસીઓ હજુ પણ ટાટા માટે બંદૂકના જોરે તેમની જમીન છીનવી લેવાના રામન સરકારના પગલાંને ભૂલી શક્યા નથી. મોદી સરકાર હજુ પણ નાગરનારના સ્ટીલ પ્લાન્ટને ખાનગીકરણની યાદીમાં રાખી રહી છે. આથી બસ્તરના યુવાનો મોદીની કોઈ ગેરંટી માનવા તૈયાર નથી. હસતાં-હસતાં તેઓ કહે છે – “હાથીને એક દાંત બતાવવા માટે અને એક ખાવા માટે હોય છે. મોદીની ગેરંટીની પણ એવી જ હાલત છે.” નોંધનીય છે કે રમણ રાજ દરમિયાન સંતોષે નક્સલવાદીઓ સાથે સંબંધ હોવાના ખોટા આરોપમાં ઘણા મહિનાઓ જેલમાં વિતાવ્યા હતા.
પણ પછી એ જ પ્રશ્ન: કોણ જીતશે? શું કોંગ્રેસ 80,000 મતોનું અંતર પાર કરવામાં સફળ થશે પત્રકાર રિતેશ પાંડે
