લોકસભા ચૂંટણી 2024નું પરિણામ ઘણી રીતે આશ્ચર્યજનક રહ્યું છે. આ પરિણામએ ઘણા સારા ચૂંટણી નિષ્ણાતોને ખોટા સાબિત કર્યા. આટલું જ નહીં, ભાજપે ચૂંટણી પહેલા સ્લોગન પણ આપ્યું હતું કે તે આ વખતે 400થી વધુ બેઠકો જીતશે, પરંતુ તેમ થઈ શક્યું નહીં. એટલું જ નહીં, ઘણા એક્ઝિટ પોલમાં પણ NDAને લગભગ 400 સીટો મળતી દેખાડવામાં આવી હતી. પરંતુ જ્યારે પરિણામ આવ્યું ત્યારે બધું બદલાઈ ગયું. અનેક ચોંકાવનારી બાબતો સામે આવી છે. પાર્ટીના અનેક સૂત્રો અને વચનો જનતાને પસંદ આવ્યા ન હતા. એવા ઘણા મુદ્દા હતા જેના દ્વારા પક્ષો જનતાને આકર્ષી શક્યા ન હતા. આ બધાને ધ્યાનમાં રાખીને, દેશની શ્રેષ્ઠ મેનેજમેન્ટ સંસ્થા IIM વિદ્યાર્થીઓને ચૂંટણી પરિણામોમાંથી શીખેલા પાઠનો પરિચય કરાવશે અને ગ્રાહકોની જરૂરિયાતોને લગતા પાઠ ભણાવશે.
જ્યારે એક્ઝિટ પોલ આવ્યા ત્યારે એનડીએને 350થી 400 બેઠકો મળતી દર્શાવવામાં આવી હતી. એક્ઝિટ પોલ અંગે એવી ધારણા છે કે તેના આંકડા પરિણામોના વલણને દર્શાવે છે. જોકે, ઘણી વખત એક્ઝિટ પોલના આંકડા ખોટા સાબિત થયા છે. એક્ઝિટ પોલનો ડેટા સર્વેક્ષણ દ્વારા એકત્રિત કરવામાં આવે છે. તેને 4-5 લાખ લોકો સાથે વાત કરીને તૈયાર કરવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં IIM માને છે કે કરોડો મતદારોના વિચારો થોડા લોકો સાથે વાત કરીને જાણી શકાય નહીં. IIM કોઝિકોડના ડાયરેક્ટર દેબાશિષ ચેટર્જીના કહેવા પ્રમાણે, માત્ર થોડાક લોકોના સેમ્પલ પરથી એ જાણી શકાતું નથી કે કરોડો લોકોના દિલમાં શું ચાલી રહ્યું છે. આઈઆઈએમમાં અભ્યાસ કરતા વિદ્યાર્થીઓને પણ આ જ વાત કહેવામાં આવશે.
જ્યારે કોઈ કંપની કોઈ પ્રોડક્ટને માર્કેટમાં લોન્ચ કરવાની યોજના બનાવે છે ત્યારે તેનો સર્વે પહેલા કરવામાં આવે છે. કંપની સાથે જોડાયેલા લોકો દેશના વિવિધ ભાગોમાં જાય છે અને કેટલાક લોકો સાથે વાત કરે છે અને પ્રોડક્ટની જરૂરિયાતો વિશે પૂછે છે. જ્યારે સર્વેમાં એવું લાગ્યું કે પ્રોડક્ટ લોકોને પસંદ આવશે, ત્યારે તેને લોન્ચ કરવામાં આવે છે. પરંતુ દર વખતે આ નિર્ણય યોગ્ય નથી. જો કોઈ શહેરની વસ્તી 10 લાખ છે અને ત્યાં માત્ર 1 કે 2 હજાર લોકોનો સર્વે કરવામાં આવ્યો હતો અને તેઓને તે પ્રોડક્ટ સારી માનવામાં આવે છે, તો તે જરૂરી નથી કે અન્ય લોકોને પણ તે પ્રોડક્ટ ગમશે. આવી સ્થિતિમાં કંપનીનું લોન્ચિંગ નિષ્ફળ થઈ શકે છે. IIM માં, નમૂનાના કદનું વિશ્લેષણ કેવી રીતે કરવું તે સમજાવવામાં આવશે.
ગ્રાહકની જરૂરિયાતોને સમજવી જરૂરી છે
બિઝનેસ સ્કૂલના આ આયોજન વિશે મિન્ટમાં એક વાર્તા પ્રકાશિત થઈ છે. આ વાર્તામાં, IIM બેંગ્લોરના પ્રોફેસર સૌરભ મુખર્જી સમજાવે છે કે પરિણામ દ્વારા આપવામાં આવેલા આશ્ચર્યને આ બે રીતે વિદ્યાર્થીઓને સમજાવી શકાય છે:
પદ્ધતિ 1: વિદ્યાર્થીઓને ગ્રાહકની જરૂરિયાતોને કેવી રીતે સમજવી તે શીખવી શકાય છે. વાસ્તવમાં ચૂંટણી પહેલા રાજકીય પક્ષો પોતપોતાના મુદ્દાઓ પર ચૂંટણી લડતા હતા જ્યારે જનતાના મુદ્દા કંઈક અલગ હતા. તેમણે કહ્યું કે ભૂતકાળમાં પાર્ટીઓની ફોર્મ્યુલા ભલે કામ કરતી હોય પરંતુ જમીની વાસ્તવિકતા જાણવી પણ ખૂબ જ જરૂરી છે.
બીજી પદ્ધતિઃ માર્કેટમાં પહેલેથી સ્થાપિત કંપની હોવા છતાં ત્યાં હાજરી કેવી રીતે ઊભી કરવી તે પણ આ ચૂંટણીમાંથી શીખી શકાય છે. એવી ઘણી જગ્યાઓ હતી જ્યાં એક પક્ષ મજબૂત સ્થિતિમાં હતો. આ હોવા છતાં, બીજી પાર્ટીએ ત્યાં સારું પ્રદર્શન કર્યું એટલું જ નહીં પણ જીત પણ મેળવી.
