તિબેટના આધ્યાત્મિક નેતા દલાઈ લામાએ કહ્યું છે કે અહંકાર, ક્રોધ અને ઈર્ષ્યાના કારણે દુનિયા બે વિશ્વ યુદ્ધનો ભોગ બની છે અને ત્રીજાની તૈયારી કરી રહી છે. આ ચિંતનનો વિષય છે. સ્વાર્થી વૃત્તિઓ વિનાશક શક્તિઓમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે. તેના પ્રભાવ હેઠળ આપણે યુદ્ધો અને સંઘર્ષોમાં સામેલ થઈએ છીએ, એકબીજાને મારવા અને નુકસાન પહોંચાડીએ છીએ. દલાઈ લામાએ શનિવારે કાલચક્ર મેદાન ખાતે તેમના ઉપદેશ દરમિયાન આ વાતો કહી અને માનવજાતને તેના જોખમોથી વાકેફ કર્યા.
આ દિવસોમાં જ્ઞાનની ભૂમિ બોધગયામાં આસ્થાનું પૂર વહી રહ્યું છે. તિબેટના આધ્યાત્મિક નેતા દલાઈ લામા બૌદ્ધ અનુયાયીઓને આધ્યાત્મિક માર્ગદર્શન આપી રહ્યા છે. વિવિધ દેશોના 60 હજારથી વધુ બૌદ્ધ ભક્તો આ આસ્થાના કુંભમાં ડૂબકી મારી રહ્યા છે. ઠંડા પવનો વચ્ચે બૌદ્ધ ભક્તો તેમના બાળકો સાથે વહેલી સવારથી જ તેમના રહેણાંક સ્થળોએથી રસ્તા પર આવી રહ્યા છે. સવારથી સાંજ સુધી બોધગયાના નાના-મોટા માર્ગો બૌદ્ધ ભક્તોની અવરજવરથી ગુંજી ઉઠે છે. વિશેષ શૈક્ષણિક સત્રના બીજા દિવસે, દલાઈ લામાએ અનુયાયીઓને બોધિસત્વોનું મહત્વ અને સ્વાર્થી મનથી થતા નુકસાન વિશે સમજાવ્યું. તેમણે કહ્યું કે જો તમારી અંદર શાંતિ હશે તો જ તમે તમારી આસપાસ શાંતિ બનાવી શકશો.
દલાઈ લામાએ માનવતાની એકતા પર ભાર મૂક્યો હતો. દલાઈ લામાએ કહ્યું કે અબજો મનુષ્યોની એકતાની વિભાવના માટે જરૂરી છે કે બધા એક સમાન હોય. તેમણે હિંસા અને નફરતને પ્રોત્સાહન આપતા ઘમંડી વર્તનની નિંદા કરી.
શનિવારે, વિશેષ શૈક્ષણિક સત્રના બીજા દિવસે, દલાઈ લામાએ તમામ માનવજાતના કલ્યાણ માટે પ્રાર્થના કરી. તેમણે સમજાવવાનો પ્રયાસ કર્યો કે જીવન શું છે અને તેની સુંદરતા શું છે, દરેક વ્યક્તિ માટે તેનો અલગ અલગ અર્થ છે. જીવનનો હેતુ સમજવો અને તેને યોગ્ય રીતે જીવવો એ સૌથી અગત્યનું છે. આ માટે વ્યક્તિએ જાગૃતિ અને શૂન્યતાનો અભ્યાસ કરવો જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે કરુણા વિના માનવનું અસ્તિત્વ શક્ય નથી. સુખ ક્યાંય બહારથી આવતું નથી. તે તમારી પોતાની ક્રિયાઓમાંથી ઉદ્ભવે છે. દરેક દુઃખનું કારણ અજ્ઞાન છે. સુખની શોધમાં આપણે બીજાને દુઃખ આપીએ છીએ. જેઓ તેમના કાર્યો પર ધ્યાન આપે છે અને તેમના કાર્યોથી અન્ય કોઈને નુકસાન ન થાય તે સુનિશ્ચિત કરવાનો પ્રયાસ કરે છે તે લોકો સુખી થાય છે અને શાંતિ પ્રાપ્ત કરે છે. મનમાં વ્યથા હોય તો તેનો નાશ કર્યા વિના શાંતિ મળી શકતી નથી. જ્યારે તમે દુઃખને ઓળખશો ત્યારે જ તેનો નાશ થશે. આળસ, બેદરકારી વગેરે મનમાં વ્યથા પેદા કરે છે.
તેમણે કહ્યું કે વ્યક્તિએ પુણ્ય કાર્યોમાં ઉતાવળ કરવી જોઈએ અને મનને પાપકર્મોથી દૂર કરવું જોઈએ. સંતાપ દૂર કરવાથી જ મન શુદ્ધ અને સ્વાભાવિક બને છે. જે વ્યક્તિનું મન શાંત હોય છે, તેની વાણી અને ક્રિયાઓ પણ સારી હોય છે. તેમણે કહ્યું કે બૌદ્ધ ધર્મગ્રંથો વાંચો, તેનું મનન કરો અને તેનો અમલ કરીને જીવનને કલ્યાણકારી બનાવો.
દલાઈ લામાએ કહ્યું કે યુદ્ધ દ્વારા કોઈ પણ મુદ્દાનો ઉકેલ એ જૂની પદ્ધતિ બની ગઈ છે, હવે અહિંસા જ એકમાત્ર રસ્તો છે. માનવતામાં એકતાની ભાવના કેળવવી જોઈએ. આ પ્રયાસો દ્વારા આપણે વધુ શાંતિપૂર્ણ વિશ્વનું નિર્માણ કરવામાં સક્ષમ થઈશું.તેમણે કહ્યું કે સમસ્યાઓ અને મતભેદોનું સમાધાન વાતચીત દ્વારા શ્રેષ્ઠ રીતે થાય છે. કોઈપણ દેશમાં શાંતિ પરસ્પર સમજણ અને અન્યો પ્રત્યેની ભલાઈની લાગણીથી આવે છે. તમામ ધર્મો કરુણા અને અહિંસા શીખવે છે. તેમણે તમામ વર્ગના લોકોમાં સહિષ્ણુતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે બિનસાંપ્રદાયિક વિચારોને અપનાવવાનું આહ્વાન કર્યું છે.
દરેક વ્યક્તિ શાંતિની વાત કરે છે પણ આ શાંતિ આકાશમાંથી ટપકે નહીં, શાંતિ મનમાંથી જ ઉત્પન્ન થશે. જો આપણે બીજાના કલ્યાણની ભાવના કેળવીએ તો તમારું મન આપોઆપ શાંત અને પ્રસન્ન થઈ જશે. શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય પણ આના પર નિર્ભર છે. આ મહત્વપૂર્ણ સિદ્ધાંતો દ્વારા આપણે આપણી સ્વાર્થી વૃત્તિઓમાંથી મુક્તિ મેળવી શકીએ છીએ. ઉપદેશ દરમિયાન, ધાર્મિક નેતા દલાઈ લામાએ વિશ્વમાં થઈ રહેલા યુદ્ધ અને રક્તપાત પર ઊંડું દુઃખ વ્યક્ત કર્યું.
